არა, სამი სახელი რომ ერქვა, მახსოვდა – ასტრიდ ანა ემილია; თქვენ წარმოიდგინეთ, ქალიშვილობის გვარიც ვიცოდი – ერიკსონი; კიდევ – სხვა რამეებიც, მაგრამ საკმარისად
მაინც არ მცნობია ქალი, რომელმაც ჩემს ცხოვრებაში ლამის ოცდაათი წლის წინ შემოაბიჯა წითურ, ჭორფლიან და კიკინებაპრეხილ გოგოსთან ერთად. შემოაბიჯა და წასვლაზე აღარც უფიქრია, პირიქით – შემორეკა და შემორეკა თავისი საოცარი გმირები: ვაზასტანელი მოჩვენება თუ უშიშარი მაძებარი კალე ბლუმკვისტი, ყაჩაღის ასული რონია თუ ძმები ლომგულები, მაწანწალა რასმუსი თუ ჩაკუპატებული ჩორვენი… გამაჩერეთ, თორემ ჩამოთვლას დილამდე ვერ დავასრულებ, არადა, ამ პერსონაჟებს ჩემზე ნაკლებად არც თქვენ იცნობთ და ალბათ იმასაც მიხვდით, ღიმილის ორდენის კავალერზე – ასტრიდ ლინდგრენზე რომ ვლაპარაკობ.
ჰოდა, ბევრი რომ არ გავაგრძელო, იცოდით, ეს ჩვენი ასტრიდი ბავშვობიდანვე მოურჯულებელი მეამბოხე რომ ყოფილა? მე – არა. ის არ იკმარა, თექვსმეტი წლისამ თმა ბიჭივით რომ დაიმოკლა და ისე გამოეცხადა მკაცრ, მორჩილებას მიჩვეულ მამას; მერე ადგილობრივ გაზეთში მოეწყო კორექტორად, ხოლო სულ რამდენიმე თვეში, როცა დარწმუნდა, რომ ორსულად იყო, დაჰკრა ფეხი და ბედის საძიებლად სტოკჰოლმს მიაშურა, თუმცა ჯიბეში გახვრეტილი გროშიც არ ეგდო.
წიგნებს, ცხადია, არ ვითვლი. თუმცა, უახლოეს დღეებში ახალი თაროების შეკვეთა მიწევს და კატალოგის შედგენასაც ვაპირებ. იქნებ მოვასწრო, სანამ აღშფოთებული ჩემიანები
ბიბლიოთეკასთან ერთად გამსვამენ გარეთ.
ოღონდ, გაწკრიალებულ თანამედროვე ტომეულების გვერდით რამდენიმე ძველი გამოცემაც მიდევს და ნუ იფიქრებთ, რომელიმე ახალ წიგნზე ნაკლებად მიყვარს; რას ამბობთ… “ნაკადულის” ლოგოთი დამშვენებული ჩემი ლინდგრენი, ფერადი კარლსონით და პეპით გარეკანზე, ჯენეტ ბაჯელიძის უგემრიელესი ტექსტით და ილონ ვიკლანდის ილუსტრაციებით, განსაკუთრებულია და ვერაფერი შემიცვლის. ჩემი ნაწილია და იმიტომ. ჩემი სულის ნაწილი.
მოკლედ, უიღბლო რომ დაიბადები ადამიანი… კარგი, დედ-მამა არ გყავს, სახლი და კარი შენს სიცოცხლეში არ გქონია და როცა სუნთქვის შეკვრამდე მოგინდება მოფერება,
ფრეკენ ჰეკის გარდა, თავზე ხელის გადამსმელიც კი არავინ გყავს (მე შენ გეტყვი, ისეთი ალერსიანია, დღეს არ გააცდენს), გოგო მაინც ყოფილიყავი, ოქროსკულულებიანი, ცისფერთვალება და მუდამ დაბანილ-გაწკრიალებული! (არა, მაინც როგორ ახერხებენ, რომ ერთი ლაქა არ მოეძებნებათ ტანსაცმელზე?!) აი, მაშინ დიდხანს არ მოგიწევდა ვესტერჰაგაში დარჩენა, აუცილებლად გამოჩნდებოდა ვინმე, ვინც გულში ჩაგიკრავდა, შინ წაგიყვანდა და ძილის წინ მარტო ზღაპარს კი არ წაგიკითხავდა, გემრიელადაც ჩაგკოცნიდა.
ეჰ, რას იზამ… როცა ხედავ, რომ ბიჭი ხარ, ცხვირპაჭუა, თმააბურძგნილი და აჩაჩულ-დაჩაჩული, უშვილო ხალხის იმედზე ვერ იქნები – შენ მაინც არ აგირჩევენ; და თუ ყველა ამ უიღბლობას ისიც დაერთო, რომ მრისხან ფრეკენ ჰეკს გაწუწვას უპირებ (ვინ დაგიჯერებს, რომ მსგავსი არაფერი გიდევს გულში – უბრალოდ ლაყბობ და ეგაა), ისღა დაგრჩენია, გუდა-ნაბადი აიკრა, ერთადერთი განძი, პრიალა ნიჟარა, გუნარს დაუტოვო და თავშესაფრიდან თავქუდმოგლეჯილი გაიქცე.
როგორ გგონიათ, ლინდგრენის გადაჭარბებული დოზა არსებობს? რა თქმა უნდა, არა. აი, დეფიციტი კი შეიძლება დაგემართოს კაცს, თანაც მწვავე. ჰოდა, ამ დროს ორიოდე
ყლუპი ფრუ ასტრიდი მისწრებაა. როგორც კი შეატყობ, რომ დეპრესიამ და უგუნებობამ შემოგიტია, უნდა მივარდე თაროს, თვალდახუჭულმა მოაფათურო ხელი და, რაც მოგხვდება, სულმოუთქმელად გადაყლაპო. ზუსტად ასე მოვიქეცი ამას წინათ და რამდენიმე აბი “ემილ ლენებერგელი“ სულ შაქარყინულივით ჩავახრამუნე.
ვახრამუნებდი და ვგრძნობდი, როგორ იწევდა ზემოთ ჩამოშვებული ცხვირი, როგორ იხევდა უკან დაღლილობა და გაღიზიანება…
აი, რომ შემეძლოს, წუთით არ შევყოყმანდებოდი, მოვიკიდებდი ზურგჩანთას და პირდაპირ იმ ნავსადგომისკენ გავქანდებოდი, პატარა თეთრი თბომავალი “სალტკროკა
I” რომ დგას. საყვირს დავაგუგუნებდით, აფრებს ავუშვებდით და სულ მალე მივადგებოდით ნაპირს, სადაც ჩაკუპატებული პატარა ჩორვენი დაგვხვდებოდა ბოცმანთან ერთად.
მერე, სად წახვიდოდიო, მკითხავთ. ეჭვი ხომ არ გეპარებათ, რომ დურგლისეულ კარმიდამოში ჩემთვისაც მოიძებნებოდა ადგილი? შეიძლებოდა, ნიკლასი და იუჰანი არ დამხვედროდნენ შინ და პელეც კალიებსა და პეპლებზე ზრუნვით ყოფილიყო გართული, მაგრამ მელკერი მაინც იქნებოდა სადმე, ახლომახლო, შემოქმედებით წვაში ჩაფლული და უკბილო სტინას სიმღერებით გულშეღონებული. მერე, იმედია, მერტაც გამოჩნდებობოდა ცხელი კატლეტებით სავსე ქვაბით… მალინიც არ იქნებოდა შორს წასული – რაღა მელკერი დაგიტოვებია მარტო და რაღა ორი წლის ბავშვი…
თეთრი ვარდები ბანდიტების კვალდაკვალ
თუ თეთრი ვარდის უშიშარი, კეთილშობილი რაინდი ხარ და შემთხვევით ნახავ, როგორ იტაცებენ ბანდიტები ცნობილ პროფესორსა და მის პატარა, ცხვირპაჭუა
ბიჭუნას, სხვა რაღა დაგრჩენია, გარდა იმისა, რომ დამნაშავეებს კვალში ჩაუდგე?! მით უმეტეს, როცა გვერდს ასეთივე ერთგული და გაბედული მეგობრები გიმშვენებენ. ამ დროს ისეთი მნიშვნელოვანი საქმეც კი უნდა გადადო, დიდებული მუმრიკის ხელში ჩაგდება რომ ჰქვია – ბოლოს და ბოლოს, არამზადა ალისფერი ვარდები არსად გაგექცევიან, სასაცილო, ჭორფლიანი რასმუსი კი საფრთხეშია.
გადაწყვეტილების მისაღებად ბევრი დრო თუ არ გაქვს, მაინცდამაინც ჭკვიანურს ვერაფერს მოიფიქრებ… ამიტომ თავზეხელაღებული ევა-ლოტა გამტაცებლების მანქანაში უნდა შეძვრეს და კვალში მაძებრებივით ჩამდგარ კალესა და ანდერსს აქა-იქ ასფურცელასავით მინიშნებები დაუტოვოს.
მე თქვენ მიყვარხართ, ფრუ ასტრიდ!
რამდენიც არ უნდა დავწერო ამ ავტორზე, როგორც არ უნდა გამოვხატო ჩემი დამოკიდებულება, მაინც ყოველთვის ვალში ვიქნები მის წინაშე.
ვალში ვიქნები იმის გამო, რომ ოცნება, სიკეთე, სიყვარული და მეგობრობა ვისწავლე…
“ლამაზი, ჭკვიანი, ზომიერად ფერხორციანი, მოწიფული მამაკაცის“ გამო…
ჭორფლიანი, კიკინებაპრეხილი, უზომოდ მარტოსული და სიკეთით სავსე უშიშარი გოგოს გამო…
ბიულერბიუელი ბავშვების წყალობით ჩემს ცხოვრებაში შემოჭრილი სინათლის და ჰარმონიის გამო…
ძმები ლომგულების სიბრალულით დაღვრილი ცრემლის გამო…
ლიონებერგელი ემილის ოინებით მოგვრილი ხალისის და მხიარულების გამო…
იმ ბედნიერი წუთების გამო, მისი ახალი წიგნის ხელში ჩაგდებით რომ განვიცდიდი.
კარლსონი – სახურავის სევდიანი ბინადარი
მეც და, დარწმუნებული ვარ, ჩემი მკითხველების უმრავლესობაც, სახურავის ბინადარ კარლსონს ღრმა ბავშვობიდან ვიცნობთ. ისიც ვიცი, რომ ვასასტანელი ბიჭუნას
ღორმუცელა მეგობრის ხსენებაც კი მხიარულ ღიმილს იწვევს და ოინბაზობის გუნებაზე გვაყენებს. თუმცა, საქმე არც ისე მარტივადაა, როგორც ერთი შეხედვით მოგეჩვენებათ – მსოფლიოში საუკეთესო გადია, მეხანძრე, მშენებელი და შინამტანჯველების მომთვინიერებელი გულის სიღრმეში საოცრად ეული და მარტოსული არსებაა.
აბა, დაფიქრდით, როგორია, როცა არც დედა გყავს, არც მამა, არც და-ძმა… არც ტორტს ელოდები დაბადების დღეზე და არც ლამაზად შეფუთულ საჩუქარს საშობაო ნაძვის ხის ქვეშ… ბუზღუნა და ბრაზიანი ბებიაც კი სანატრელი გაგხდომია, გუბეებში ფეხების ტყაპუნს რომ აგიკრძალავს, ლასე იანსონთან ჩხუბის გამო დაგტუქსავს და დღეში ხუთჯერ დაგიტატანებს: “წინდები გამოიცვალე, კარლსონიკო, წინდებიო!”
კითხვა რომ დავასრულე, სამზარეულოში სურნელოვანი ყავის ფინჯანს მივუჯექი (ეს ჭიქა მეგობარმა მაჩუქა, თანაც ერთად შევარჩიეთ და განსაკუთრებით მიყვარს – ყავას
აგემრიელებს და გონებას ხსნის) ნება-ნება ვსვამდი, პანატერიის თბილ-თბილ ბლითებს ვაყოლებდი, ფანჯრის მიღმა თოვლიან პეიზაჟს გავცქეროდი და ვფიქრობდი – მიოს კითხვისას რაღაც ბუნდოვანი აზრი გამიჩნდა და მის მოხელთებას ვცდილობდი. ცოტა ხანს ვიწვალე და ფიქრმა გარკვეული კონტურები შეიძინა – მიოს თავგადასავალში, რომელიც ლინდგრენის ერთ-ერთი ყველაზე ნაკლებად პოპულარული ზღაპარია, ჩვენთვის კარგად ნაცნობი სათვალიანი ბიჭის აჩრდილი აღმოვაჩინე.
დაინტერესებული მკითხველის გასაგონად ვიტყვი – არავითარ შემთხვევაში არ ვაპირებ იმის მტკიცებას, რომ ჯოან როულინგმა იდეა ლინდგრენისგან ისესხა. უბრალოდ, რამდენიმე ისეთ დეტალს მივაქციე ყურადღება, ადრე რომ არ შემინიშნავს და ახლა მინდა, ეს დეტალები ჩემს მკითხველებთან ერთად განვიხილო.
ასტრიდი – ღიმილის ორდენის კავალერი
ჩემთვის ძალიან რთული ამოცანაა, ლინდგრენის სამყაროზე დავწერო და უკმარისობის გრძნობა არ დამრჩეს… იმიტომ, რომ ერთ პოსტში არანაირად არ ჩაეტევიან ისინი, ვინც
მე ბავშვობას (და არა მარტო ბავშვობას) მილამაზებდა, ისინი, ვინც ძალიან მიყვარდა და ახლაც მიყვარს, იმიტომ, რომ თითოეული მათგანი ჩემი სულის ნაწილია – უკბილო და ჩლიფინა სტინა, ჯირკუტანა ჩორვენი და ბოცმანი, ძმები ლომგულები, რასმუსი და ოსკარი, რონია და ბირკი, ტედი და ფრედი, პეტერი და მალინი…
რამდენიმე დღის წინ “სახურავის ბინადარი კარლსონის” ახალთახალი, უგემრიელესი გამოცემა მაჩუქეს ვიკლანდის ფანტასტიური შავ-თეთრი
ილუსტრაციებით. მოვდიოდი, მომქონდა გულში ჩახუტებული წიგნი და ვფიქრობდი – რა ბედნიერებაა, რომ საუკუნეზე მეტი ხნის წინ პატარა ქალაქ ვიმერბიუში დაიბადა გოგონა, რომელმაც ჩემში ბავშვი გადაარჩინა…
