Molly Bloom's Day™

მართალია, მოლი ბლუმის ბლოგს მეტწილად უფროსები სტუმრობენ, მაგრამ, მერწმუნეთ, საინტერესო საკითხავი პატარებისთვისაც უხვად მოიძებნება. ვერაფრით დავუშვებდი, რომ ჩემს ნორჩ ვიზიტორებს, მეტისმეტად სერიოზული თემების გამო, თავი დაჩაგრულად ეგრძნოთ, ამიტომ, საგანგებოდ მათთვის, საბავშვო გვერდი შევქმენი.

სახატავ რვეულში ჩაწერილი ზღაპრები

ამას წინათ ვწუწუნებდი, საბავშვო-საყმაწვილო ლიტერატურას სული თარგმანით უდგია-მეთქი. საბავშვო ლექსებს, მადლობა ღმერთს, წერენ (ძალიან უცნაური იქნებოდა,

მარიჯანის, ნოდარ დუმბაძის, მაყვალა მრევლიშვილის, გივი ჭიჭინაძის ქვეყანაში საბავშვო პოეზია სულ უყურადღებოდ იყოს მიტოვებული), პროზას – იშვიათად. ზღაპრებიც, რამდენიმე გამონაკლისის გარდა, უფრო ძველი გვახსოვს, ხალხური, ბებიების მონაყოლი. რა გასაკვირია,  თანამედროვეები სხვანაირად რომ გვიხარია. 

“სახატავ რვეულში ჩაწერილ ზღაპრებს” ორი, თანაბარუფლებიანი ავტორი ჰყავს. ტექსტი დედისაა, ილუსტრაციები – შვილის. დიდი ხელმწიფის და პატარა სასახლის, ბიჭის და სიზმრების, გაქცეული ფიქრების, ნოტი ნიტას, კეთილი შუქნიშნის, გოჭის და ფრიალა ღრუბლების, ვარსკვლავებით დამუხტული სახლების ამბები გიოს დასურათებულია. ამიტომაცაა ასეთი თბილი, მყუდრო და ნამდვილზე ნამდვილი.

ყველაზე მომთხოვნი და მადლიერი მკითხველებისთვის

სამამულო გამომცემლობების კატალოგებს რომ გადახედოთ, საბავშვო-საყმაწვილო კოლექცია თითქმის ყველას მოეძებნება. ზოგისთვის ეს ხაზი პრიორიტეტულია, ზოგისთვის – ნაკლებად, მაგრამ პატარებს სულ უყურადღებოდ არავინ ტოვებს. ასეც უნდა იყოს. ერთგულ მკითხველზე იმთავითვე უნდა იზრუნო.

დალხენით ამ ჩვენს მზიურ წილხვედრში ვის ულხინს, საბავშვო ლიტერატურას რომ ჰქონდეს საქმე აწყობილი. საწუხარი იმდენია, ნახევარს ვერ ჩამოთვლი. წუწუნით თავს არ შეგაწყენთ, არ მიყვარს წუწუნი, რამდენიმე დაკვირვებას გაგიზიარებთ. ისე, შინაურულად.

დიდედას სახელობის გზა

ეს წიგნი ერთმა ძალიან ხალისიანმა  ქალმა დაწერა, თვალის კუთხეებში დაქსელილი ღიმილი სულ ბღუჯა-ბღუჯა მოაფრქვია ფურცლებს და ისე მოიტანა ჩვენამდე, რომ ანე-კატარინე ვესტლის ხსენებაზეც კი სიმშვიდე და სინათლე ჩაგიდგება ადამიანს გულში.

ოღონდ, რა ყოფილა, იცით? მე რომ ოდესღაც ნათესავებთან ნაპოვნი და ლამის ძალით ნაჩუქარი „დედა, მამა, რვა ბავშვი და საბარგო მანქანა“ ციმციმ გამოვარბენინე შინისკენ, ლამის ზეპირად ვისწავლე და მეგონა, მარენზე, მარტინზე, მარტაზე, მადსზე, მონაზე, მილიზე, მინასა და წრიპა მორტენზე ყველაფერი ვიცოდი, სულაკაურის გამომცემლობამ ამ მხიარული ოჯახის ამბების სრული ვერსია გამოსცა რამდენიმე წიგნად. შეიძლება, ბევრი არა, მაგრამ რაღაც სიახლეები ნამდვილად აღმოვაჩინე და დავრჩი გაოგნებული.

სუპერკლაუსი და რენდი, სათადარიგო ირემი

სანტა კლაუსს რომელი ბავშვი გააკვირვებს უცნაური ნატვრით, მაგრამ რვა-ნახევარი წლის ავსტრალიელ ჯიმის ეს მაინც გამოუვიდა – თურმე, ნუ იტყვით და, ბიჭს

გამბედაობა ნებავს საჩუქრად! თან ძალიან სჭირდება, ძალიან, თორემ საძაგელი კარტისი, ელვინი და ბრენდონი საკუთარ დავალებსაც აწერინებენ და საუზმესაც უსანსლავენ! ჰოდა, რენდისაც მეტი რა უნდა! ისღა დარჩენია, შორეული მოგზაურობა დაგეგმოს.

ჯერ ერთგული ელფები შეუკერავენ საგანგებო კოსტიუმს და ჩვენი სანტა უცებ სუპერკლაუსად გადაიქცევა; მერე ხელმარჯვე ოსტატი – პოლარული დათვი ბრუნა დაუმზადებს მასა და მის ყოჩაღ თანაშემწეს ჯადოსნურ მარხილს (დიდი ამბავი, სამუხრუჭე ღილაკები თუ დაავიწყდა – სიაში არ ეწერა და…)

ლექსების აკიდო ყველაზე პატარებისათვის

მართალი აღმოჩნდა კონსულტანტი – “50 საბავშვო ლექსი” ყველაზე პატარებისთვისაა. “სერიოზულ” კრებულს ვერც დაარქმევ. უფრო ფერადი ალბომია, სასაჩუქრე გამოცემა, უხვად დასურათებული, სულ თამაშ-თამაშით რომ შემოეკითხება პაწია მკითხველს.  ამგვარი წიგნები იაფი არც არასოდეს ღირებულა, არც ეს არის გამონაკლისი და, ალბათ, ურიგო არ იქნება, “ლოგოს პრესის” ფასდაკლების აქციებს მიადევნოთ თვალი. ჰო, ერთს მეც გიკარნახებთ – 25 დეკემბრიდან “თბილისი მოლში”წინასაახალწლო ბიბლიოაურზაურია და იქ ნამდვილად უნდა გვქონდეს მსუყე დისქაუნთის იმედი.

კიდევ რა უნდა მეთქვა – ილუსტრაციები ტყუილად კი არ მიხსენებია. შეხედავთ და დარწმუნდებით: ისეა მოხატული, თვალს ვერ მოსწყვეტ. არ მითხრათ ახლა, წიგნში სურათები მეორეხარისხოვანიაო. დავბერდი ლამის და ლამაზად დასურათებულ წიგნს მეც სხვა სიამოვნებით ვკითხულობ, ბავშვებზე რაღა უნდა ითქვას… პატარა მკითხველი შინაარსს და ვიზუალს ერთნაირი ინტერესით აღიქვამს და კაცმა არ იცის, რომელი უფრო მნიშვნელოვანია.

პატარა ქალაქის ზღაპრები

ცოტა უცნაური ზღაპრებია ამ წიგნში. ერთი რა არის, ერთი კუდიანიც არ დაგხვდებათ წამლად, არც დევი, არც მფრინავი გველეშაპი, არც მოჯადოვებული პრინცი, ციხეკოშკში გამომწყვდეულ მზეთუნახავზე რომ აღარაფერი ვთქვათ.

ნინო ჩაკვეტაძის ილუსტრაცია

მთლად კუნჭულ-კუნჭულ რომ მოჩხრიკო, ვერც მფრინავ ხალიჩას გადააწყდები სადმე, ვერც ჯადოსნურ ლამპარს, ქათმისფეხებიან ქოხზე ხომ საერთოდ ლაპარაკიც არ ღირს.

აბა, ეს რაღა ზღაპრებიაო, – მხრებს აიჩეჩავს იმედგაცრუებული მკითხველი.

კორალაინი – ბავშვობა კარს მიღმა

ეს ნარნია არ გეგონოთ, არც, მითუმეტეს, ალისას მიწისქვეშეთი – ეს უჩვეულო ზღაპარია, ერთდროულად სახიფათო, საშიში, მიმზიდველი და თავბრუდამხვევი; დაიწყებ და რომ დაასრულებ, მერეღა მიხვდები, რამდენ ხანს მჯდარხარ სუნთქვაშეკრული; აქ ნილ გეიმანის სამყაროა, ალაგ-ალაგ ყოვლად არაბავშვურად გროტესკული და, ბედნიერი დასასრულის მიუხედავად, რაღაცნაირი სევდით გაჯერებული; დიდი, შავი გასაღები კი, რომელსაც კორალაინი კისერზე შებმულს დაატარებს, ამ სამყაროსკენ მიმავალ კარს აღებს.

საბავშვო კლასიკა

ჰოდა, გაფორმება… ოთხივე წიგნი რობერტ ინგპენის ორიგინალი ილუსტრაციებით არის დასურათებული და დედას გეფიცებით, ისეთი ნახატებია, ერთ წიგნს რომ აიწონის. ისე არ გამიგოთ, ჩვენს ილუსტრატორებს ცხვირს ვუბზუებდე…  მშვენივრად ხატავენ და აგერ, სამამულო “მიუნჰაუზენი” ბარე ორ გერმანულს აჯობებს, მაგრამ ორიგინალი მაინც სხვაა და როგორც ბლოგოსფეროს საბავშვო ლიტერატურის ექსპერტი ძია ვეიდერი ამბობს, ავტორს და მხატვარს ერთადერთი სქრინით რომ იცნობ, ის წიგნი კარგი წიგნია.

წიგნი ნამდვილი მკითხველებისთვის

აი, ისეთი წიგნია, საბავშვო რომაა და არც არის; სადიდოა და – არც მთლად სადიდო. სევდას და ღიმილს ერთად რომ მოგგვრის. გულს თან რომ დაგიმძიმებს და თან გაგითბობს. პოლიტიკური სატირაო, ლიტერატურათმცოდნეები იტყვიან. კი ბატონო, იყოს, მაგრამ მე სხვა რამეების გამო უფრო მეგემრიელა. გადავხედე ამ ჩვენს ქართულ ლიტერატურას, გადმოვხედე და ამ წიგნის ბადალი მარტო “სალამურას თავგადასავალი“ გამახსენდა, “სალამურაზე“ კიდევ, ისე ვიტყვი, წარბს არ შევიხრი – შედევრია.

ორი დღით ბავშვობაში

ფათერაკები და საოცარი ამბები, იცოცხლე, არ მომკლებია – წითელქუდასთან ერთად ბებიასთანაც ვიყავი და ის უნამუსო მგელიც ჩავახრჩე წყლის როფში; ქუდბედიან ბიჭთან ერთად საცოდავი ეშმაკიც გავპუტე – სამიოდე ღერი ოქროს თმა ჰქონდა და ისიც არ შევარჩინეთ… აი, მეფის მშვენიერ ქალიშვილებთან ერთად არ მიცეკვია, მალულად გავყევი მიწისქვეშა სასახლეში და ვუთვალთვალებდი, როგორ ცვეთდნენ მაშიებს ცეკვით.

ბევრი რომ არ გავაგრძელო, ვინ აღარ ვიპოვე ამ წიგნში; ბავშვობისდროინდელი რბილყდიანი წიგნიდან ამდგარიყვნენ და ყველანი აქ გადმოსკუპებულიყვნენ, პრიალა და სურნელოვან ფურცლებზე – იორინდე და იორინგელი, ბრემენელი მუსიკოსები, ვითომ ჭკვიანი ელზე, ბედნიერი, ყველანაირი საზრუნავისგან თავისუფალი ჰანსი, ცა ქუდად რომ არ მიაჩნდა და დედამიწა ქალამნად…

 

ყველაფერი ვინი ფუუჰის შესახებ

ალბათ, იმით უნდა დავიწყო, რომ გადმოქართულებულ “ფუუჰს” საკმაოზე მეტხანს და მოთმინებით ველოდი, თუმცა ასეთი ლოდინი არც მღლის და არც მაღიზიანებს – მირჩევნია, ცოტა მოვითმინო და ხარისხიანი პროდუქტი ვიგდო ხელთ; ეს ჩვენი “ფუუჰი” კი მართლა ჩინებული რამ არის  – დარწმუნებული ვარ, ამაში ყველაზე წუნია მკითხველიც კი ვერ შემომედავება.

ჯერ მარტო ილუსტრაციებია ისეთი, თვალიერებით ვერ გაძღები. ბლოგოსფეროს პირველმა ფუუჰოლოგმა, ლორდმა ვეიდერმა, სურათით იცნო – ერნესტ შეპარდის ნახატებიაო. არა, ქართველ ილუსტრატორებზე ძვირს რა მათქმევინებს, მაგრამ ორიგინალი მაინც მირჩევნია და რა ვქნა…

უიქენდი ვინის ტყეში

ვინი შემომჩიოდა, ქრისტოფერ რობინი ისევ ძველებურად დამათრევს კიბეებზე და თავს მახათქუნებინებს, კიდევ კარგი, მეტწილად ტყეში ვცხოვრობ, თორემ შაკიკი მომკლავდაო; გოჭიკო ჩვენ გარშემო წრიალებდა და ცდილობდა, სპილომონტზე ნადირობის ამბავი მოეყოლა, მაგრამ კენგუს ჩანთაში ნაჯანჯღარებს თავბრუ ეხვეოდა და, ცოტა არ იყოს, აბდაუბდა მონათხრობი გამოუვიდა.

უცებ ვიგრძენი, რომ კალთაზე ვიღაც მებღაუჭებოდა და ხმადაბალი წრიპინიც გავიგონე. დავიხედე და პაწია რუ შემრჩა ხელში – სულმოუთქმელად, ჩლიფინით მიამბობდა, როგორ მიიღო მონაწილეობა გრილო პოლუსის აღმოსაჩენ ექსპედიციაში და ცურვაც ისწავლა.

გვერდიდან მრავალმნიშვნელოვანი ჩახველება გავიგონე. შევტრიალდი და მხარზე თოფგადაკიდებული ქრისტოფერ რობინი დავინახე – ი-აას ამოსდგომოდა გვერდით და ეკითხებოდა, რუ მორევიდან რომ ამოგყავდა, კუდი ძალიან ხომ არ იტკინეო.

“ლალი, ლალი, ჩემო ლალი! რაო, ჩემო მანანა?”

ისეთი დრო იყო, – გაგონილი მაინც გექნებათ, – ღირებული წიგნის საშოვნელად ქვეყანა უნდა შეგეწრიალებინა. მით უფრო – ბათუმში. დედამ დუმბაძის გაიშვიათებულ კრებულს ვერსად რომ ვერ მიაგნო, მეგობრისგან ითხოვა და ხელით გადაწერა.

ახლაც მახსოვს საგულდაგულოდ შენახული თაბახის ფურცლები. საღამოობით გადმოიღებდა ხოლმე და გვიკითხავდა. მერე უკვე ჩვენით ვცილობდით წაკითხვას და ლამის გაზეპირებული ლექსები არა და არ გვბეზრდებოდა.

ზოგიერთი დღემდე არ დამვიწყებია. ზოგის გასახსენებლად გადაკითხვა მჭირდება. მერე რა! ამოდენა საბავშვო ბიბლიოთეკა იმისთვის არ მინდა, რომ დროდადრო გადავხედო? აბა, შვილები და შვილიშვილები ჯერ არ მყავს და ისევ მოლის თუ წავუკითხავ.

აბი “ემილ ლენებერგელი”

რამდენჯერ წარმომიდგენია საკუთარი თავი ემილთან ერთად – ხის კაცუნებს გამოვთლიდით, მოსამსახურე ლინას მტკივან კბილებს დავაძრობდით, საკუჭნაოში შინაურ სისხლიან ძეხვს დავაგემოვნებდით (აი, აქ კი, მგონი, ვერ გადავურჩებოდით სისხლისმღვრელ შეტაკებას – მადას არც ერთი არ ვუჩიოდით), გოტფრიდსაც შევუამხანაგდებოდით ფოიერვერკის მოწყობის ამბავში, საწვნეში ხან ერთს გაგვეჭედებოდა თავი, ხან – მეორეს… მოკლედ, სისხლსავსე და მჩქეფარე ცხოვრებით ვიცხოვრებდით.

მეც სალტკროკელი ვარ

დილით ადრე ტედის და ფრედის გავყვებოდი სათევზაოდ შხერებში, ბოცმანსაც წავიყვანდით და მერე ერთად მოვიგერიებდით გაავებული ჩორვენის რისხვას – მოგეხსენებათ, როგორ ბრაზობს ხოლმე ჩორვენი – მაინცდამაინც დილის ექვს საათზე და ძალიან ხმამაღლა.

სადილად მელკერის მომზადებული ვირთევზას გასინჯვისგან კი თავს შევიკავებდი – ამ კაცს ცოტა უცნაურად ესმის, რას ნიშნავს “მარილი გემოვნებით” :)

მოლის საბავშვო ბიბლიოთეკა

რაღა დროს შენი საბავშვო წიგნებიაო – ჩემთვისაც უთქვამთ და მეგობრებისგანაც გამიგია – საკითხავი დაგვიწუნეს, ნამეტანი დაგგვიანებიათო.

სხვისი არ ვიცი და მე თუ მკითხავთ – მტკნარი სისულელეა.

ერთი, რომ ლინდგრენს, როდარის და ბისეტს მკითხველის ასაკი გემოს ოდნავადაც არ უკარგავს – შედევრი შედევრად რჩება.

მეორეც, საბავშვო ისეთ წიგნს ჰქვია, რომელსაც, რაც ადრე წაიკითხავ, მით უკეთესი, თორემ არავის დაუწესებია, უფროსებმა ხელი არ დააკარონო

ცრუთა ქვეყნის ამბები

ჯაკომონი კი შემეცოდა ბოლოს – ვინ იცის, საყვარელ პარიკებს მდინარეს რომ ატანდა, როგორ იტანჯებოდა. რაღაცას ეუბნებოდა კიდევ, მაგრამ ვერ გავიგონე – ჯელსომინო რომ მღეროდა და სვეტს ანგრევდა, იქ ვიყავი, ჰოდა, ცოტა არ იყოს, დავყრუვდი.

კიდევ კარგი, პოსტის წერას სმენა არ სჭირდება, თორემ ცუდად იქნებოდა საქმე.

არა, ხომ ვართ ბლოგერები ყველაზე მაგარი ხალხი? ფეხცანცარაზე ვამბობ, რასაკვირველია…

აივენჰო, გულივერი, მაუგლი და სხვები – უკან, ბავშვობაში

დასაწყისი ახლობელი და მშობლიური გამოდგა – “ტომ სოიერის თავგადასავალი“ ორ ეგზემპლარად მომეძებნებოდა შინ, მაგრამ ეს სულ სხვა იყო – მალე იმდენი ნაცნობი და საყვარელი წიგნი მივუსკუპე გვერდით, თვალის მოწყვეტა მიძნელდება ხოლმე. ამ სერიის წყალობით სიყრმისეული პერსონაჟები თითქმის სრული შემადგენლობით დავაბინავე თაროზე. ახლა გადავხედავ და მიხარია, როცა ვხედავ, რომ ყველანი აქ არიან – უშიშარი მაძებარი კალე ბლუმკვისტი და მისი მეგობრები, ჭკვიანი ინჟინერი სმიტი და კაპიტანი ნემო, მამაცი რაინდი აივენჰო და მშვენიერი როენა, რობინზონი თავის პარასკევასთან ერთად, ყოჩაღი დ’არტანიანი და კეთილშობილი მუშკეტერები, საბრალო ბიძია თომა და ოქროსთმიანი ევა, ჩემი საყვარელი მეფე მათიუში, იდუმალებით მოცული გრაფი მონტე–კრისტო, მოუსვენარი მოგზაური გულივერი და ვინ აღარ…

ამბავი თაძთაბუწის​ა

ისე, ერთი შეხედვით, სასაცილო არაფერი იყო. აბა, წარმოიდგინეთ, რომ პოლი გქვიათ, თაგვი ბრძანდებით, თანაც უცნაური – ყველზე ალერგია გაქვთ თუ შემთხვევით ამ სასარგებლო რძის პროდუქტს სადმე გადაეყარეთ, დუნდულები გილურჯდებათ და კუდი კითხვის ნიშანივით გერკალებათ. მინდა, მოგახსენოთ, რომ ეს ფრიად სერიოზული პრობლემაა – იძულებული ხარ, სპეციალური, ყველსაწინააღმდეგო კოსტიუმი ატარო და შენი გასაჭირი თანამოძმეებს დაუმალო. აბა, ვის გაუგონია, თაგვს ყველი სწყენდეს?

ქროლივუდში, ტოლინებთან

არ მკითხოთ, ასე ზედმიწევნით საიდან იცი, როგორ გამოიყურებიანო. საიდან და ისეთი ილუსტრაციებია ყოველ გვერდზე, ერთ წიგნად ღირს. ვერ გეტყვით, ვინ არის ეს ლიზი დუნკანი, მაგრამ თავისი საქმის ოსტატი რომ გახლავთ, ცხადზე ცხადია. ერთი შეხედვითაც მიხვდებით, თითოეულ ნახატზე რამდენი უფიქრია – ჯერ მარტო ქროლივუდის რუკაა ისეთი, სამგზავროდ მზადებას დაგაწყებინებს. ვეღარ მოისვენებ, ისე მოგინდება, ამ უცნაურ ქვეყანას მიაგნო და კუნჭულ-კუნჭულ მოჩხრიკო. ახლა საზიზღარი წვეროსნების მიერ დატყვევებულ, მინის ქილებში გამომწყვდეულ ტოლინებს რომ დაინახავ, რაღა გაგაჩერებს – დაიჭერ ლიზი დუნკანის რუკას ხელში, რკინის ქალამნებს ამოიცვამ და ამ საყვარელი პაწაწუნების დასახმარებლად გაეშურები.

თეთრი ვარდები ბანდიტების კვალდაკვალ

რას არ გაკეთებინებს შიმშილი ადამიანს… წარმომიდგენია ვიქტორ ბლუმკვისტის სახე, როცა აღმოაჩენდა, რომ მისმა საყვარელმა ვაჟიშვილმა ერთი თვის ჯამაგირის ანგარიშში ნახევარი დუქანი დაუცარიელა. ისე, უდანაშაულო ხალხის გადარჩენაზე რომ მიდგება საქმე, კილოგრამობით ძეხვი, კარაქი, სოსისი, ყველი, შოკოლადი, შაქარი და კაკაო რაღა მოსატანია – წინ, საგმირო საქმეებისაკენ! შხერებში კუნძული გველოდება, სადაც რასმუსი გულჩვილ ბანდიტ ნიკეს აგიჟებს, ევა-ლოტა კი არამზადა ინჟინერი პეტერსის ნერვებზე თამაშობს. თურმე, ტყვეობაშიც შეიძლება, თავი შეიქციოს კაცმა, თანაც როგორ…

მგოსანი ბიდლის ჯადოსნური ზღაპრები

მაშინ, რასაკვირველია, წარმოდგენაც არ მქონია, რომ სადღაც, შორს ისეთი ბავშვები ცხოვრობდნენ, სულ სხვა ამბებს რომ ისმენდნენ ძილის წინ. თანაც, მიუხედავად იმისა, რომ ყურიც კი არასოდეს მოეკრათ ეშმაკი კომბლეს, მზაკვარი ბაბა-იაგას, მოხერხებული პეტრუ-ნახშირიჭამიას თავგადასავლებისთვის, მაინც ალმაცერად გვიყურებდნენ და გულის სიღრმეში ვეცოდებოდით კიდეც – მათ თვალში საბრალო, უვიცი პატარა მაგლები ვიყავით, რომლებსაც წარმოდგენა არ ჰქონდათ, რომ შუა საუკუნეებში იორკშირელმა მგოსანმა ბიდლმა გასაოცარი ზღაპრები დაწერა.

მოლი ბლუმის და პიტერ ბლადის ოდისეა

ამის მერე კიდევ რამდენჯერმე გავედით ზღვაში. “არაბელად” მონათლული საფლაგმანო ხომალდის უკანასკნელი ბრძოლაც ჩემი თვალით ვნახე და ბლადის ცრემლებიც, იმ მატრაკვეცასთან კაპიტნის შეხვედრასაც ვუთვალთვალებდი (მინდა, გითხრათ, სულაც არ მრცხვენია) და როცა მივხვდი, რომ ჩვენს ხიფათით აღსავსე ცხოვრებას გაგრძელება აღარ ეწერა, დანანებით დავხურე წიგნი, როგორც კარს მიუკეტავენ ხოლმე სახლიდან წასულ ადამიანს.

ზღაპრების ქარავანი

ამ ყველაფერმა ელვის სისწრაფით ჩამიქროლა თვალწინ და მხოლოდ კარგა ხნის მერე მივხვდი, რომ ყურებამდე პირგახეული, ბრიყვულ-ბედნიერი გამომეტყველებით ვიდექი შუა მაღაზიაში და მივიწყებულ, თუმცა ძველებურად საყვარელ წიგნს ვფურცლავდი… მერე რა, რომ ილუსტრაციებიც სხვა იყო, გვერდებიც – ახალი და პრიალა, აქ ისევ ის გმირები ცხოვრობდნენ, რომლებმაც პატარა მოლის გულში სამუდამოდ დაიდეს ბინა და ახლა, შორეული კუნჭულიდან თავდახსნილები, ხელს მიქნევდნენ, მეფერებოდნენ და მეალერსებოდნენ.

პატარა უფლისწული

ჰოდა, თავი უკვე ზრდასრული, დაბრძენებული და დაღვინებული რომ გგონია, უცებ მიხვდები, რომ ამ სიფრიფანა ბიჭმა შენზე ბევრად მეტი იცის. ისეთ საოცარ რამეებს გასწავლის, რაზეც არასოდეს დაფიქრებულხარ. თავის პაწაწინა პლანეტაზე გიამბობს – როგორ აკრიალებდა და ასუფთავებდა ჯუჯა ვულკანებს, როგორ უვლიდა ვარდს და გულზე შემოწოლილი სევდის გასაქარვებლად როგორ უყურებდა მზის ჩასვლას დღეში ორმოცდაოთხჯერ… აი, ამას რომ გეტყვის, ცრემლი თუ არ მოგადგა თვალზე, წასული ყოფილა შენი საქმე – უიმედოდ გაზრდილხარ…  იმასაც გასწავლის, ადრე თვითონაც რომ არ იცოდა და მხოლოდ B612 ასტეროიდის მიტოვების შემდეგ გაიგო –  რომ პასუხს აგებ მათ წინაშე, ვინც მოიშინაურე… რომ შენი ვარდი, თუნდაც ათასობით სხვა ვარდისგან არაფრით გამოირჩეოდეს, მაინც განსაკუთრებულია, იმიტომ, რომ შენია – უვლიდი, ზრუნავდი, ხოჭოებისგან და ქარისგან იცავდი… რომ მეგობრის ყოლა მაშინაც კი დიდი ბედნიერებაა, როდესაც უდაბნოში გზააბნეულს, შიმშილითა და წყურვილით სიკვდილი გემუქრება…

ყირამალა პოსტი

აი, ასე ვცხოვრობდი ბისეტის სამყაროში – ხოჭო–ფილოსოფოსის, მისის ქვითინას, მფრინავი გოჭუნას, პატარა და საყვარელი ურჩხულის, მისტერ კატანიანგის, ყვანჩალა ალისას გარემოცვაში და ჩემზე ბედნიერი ბავშვი არ მეგულებოდა დედამიწის ზურგზე. ძალიან მიყვარდა იმ ამბის მოსმენა, როგორ დადიოდა მეფე სემუელი ბებიასთან, ჩაის დასალევად, პოლისმენი არტურის და მისი ონავარი ცხენის –  ჰარის ისტორიაზე გულიანად ვხითხითებდი და ფოსტალიონი რომ მოდიოდა, თვალებდაჭყეტილი მივჩერებოდი – ჭრაჭუნა ფეხსაცმელი თუ აცვია–მეთქი.

ჩიპოლინო

ჰოდა, ახლა მითხარით, რა გული მოუთმენდა პატარა ხახვუნიას, როცა მშობელი ასეთ დღეში ეგულებოდა? დატრიალდა ჩიპოლინო, მოახლე გოგო მარწყვა და შინაურებისგან თავგაბეზრებული, მარტოსული ბიჭი – გრაფების შთამომავალი ალუბალა შეიამხანაგა. თანასოფლელებსაც ჩამოურბინა და მარტო ერთგული მეგობრები – ბოლოკა და პრასა კი არა, დინჯი პროფესორი მსხალა, მეწაღე ყურძენა და ნათლიდედა გოგრიკოც აიყოლია. შეთქმულებს ვაივაგლახით აშენებული სახლის დაკარგვით გამწარებული ნათლიმამა გოგრაც შეუერთდა და დაიწყო, მაგრამ რა დაიწყო…

ძილის წინ არწასაკითხი ზღაპრები

ამბობენ, დანიელ მწერალს საკუთარი ზღაპრები ჭირის დღესავით სძულდაო, მაგრამ, რაღა დაგიმალოთ და, არ მჯერა. უბრალოდ, ისეთ ისტორიებს გვიამბობდა, ლოგინში ჩათბუნებულმა, სიბნელეში თვალებმილულულმა ბავშვებმა რომ არ უნდა მოისმინონ – პატარა, ალერსით განებივრებული გულებისთვის  ასანთის გამყიდველი გოგოს ისტორია ზედმეტად ნაღვლიანია…  კაცმა რომ თქვას, “კალის მედგარ ჯარისკაცს“ ზღაპარსაც ვერ დაარქმევ მაინცდამაინც. ვერც “პატარა იდას ყვავილებს“, ვერც “ქალთევზას“… მეტისმეტად ბევრი ტკივილია მათში, ოღონდ, ისეთ სინათლეში და სიფაქიზეში გახვეული, როგორც ვიოლინოზე შესრულებული მინორული მელოდია… “თოვლის დედოფალიც“ კი, პატარა გერდასა და კაის სიყვარულით, ერთგულებითა და თავგანწირვით გაჯერებული ამბავი – წაიკითხავთ და აუცილებლად იგრძნობთ, როგორ მოგიჭერთ გულზე ცივი მარწუხი…

იდეალური ძიძა

ჩემს ბავშვობაში, სამწუხაროდ, ძიძების ინსტიტუტი არ არსებობდა – ბებიების თემა უფრო აქტუალური გახლდათ. შინ მეც ორი დიდედა მყავდა, თან ისეთი მზრუნველები და მოსიყვარულეები იყვნენ, ისე მანებივრებდნენ და მევლებოდნენ თავს, რომ გაეგოთ, ქარიან ამინდში ჩუმჩუმად დაძვრება ბაღში და ქოლგით მონარნარე ძიძის მოლოდინში ცას მისჩერებიაო, გული გაუსკდებოდათ.

ახალგაზრდა შერლოკ ჰოლმსი

იმედი მაქვს, ჩემს მკითხველს არ დავიწყებია, რომ მოლი ბლუმი დეტექტივების დიდი მოყვარული გახლავთ. ჰოდა, არც ის გაგიკვირდებათ, თუ ვიტყვი, რომ “შერლოკ ჰოლმსის თავგადასავალი” ადრეულ ასაკშივე ლამის ზეპირად ვისწავლე. არადა, მთავარი გმირის ბავშვობაზე ფიქრი ერთხელაც არ მომსვლია თავში. მგონი, გულწრფელად მჯეროდა, რომ განთქმული მაძებარი თავზე უჯრულა კეპით, ხელში ლუპით, პირში ჩიბუხით და, რაც მთავარია, დედუქციის უბადლო ნიჭით დაჯილდოვებული დაიბადა.

 მე თქვენ მიყვარხართ, ფრუ ასტრიდ!

მახსოვს ეს ყველაფერი და ცხოვრების ბოლომდე გადაუხდელ ვალში ვიქნები იმ ქალის წინაშე, ზუსტად 104 წლის წინ შვედეთში რომ დაიბადა.

ვალში ვიქნები ჩემი ბავშვობის გამო, რომელიც მისი წყალობით ახლაც გრძელდება.

ვერასოდეს დავუბრუნებ იმ საოცარ სინათლეს, სიფაქიზეს და ბედნიერებას, მისმა გმირებმა რომ მომიტანეს.

ერთადერთი, რაც შემიძლია, ის არის, რომ მთელი ქვეყნის გასაგონად მივულოცო დაბადების დღე და გულწრფელად და ალალად ვუთხრა:

– მე თქვენ მიყვარხართ, ფრუ ასტრიდ!

გრძელფეხება მამილო

მოკლედ, ეს პატარა ჯუდი ამქვეყნად ყველაზე საყვარელი და სასაცილო არსებაა. წერილიდან წერილამდე იცვლება, იზრდება და ჭკვიანდება, თუმცა იდეალური სულაც არ არის – ხან გამოცდაზე იჭრება, ხან, კბილის ტკივილით შეწუხებული, საზიზღარ წერილებს წერს, ხან კლასის მამასახლისის არჩევნებში მონაწილეობს და ინტრიგებს ხლართავს, ხან რომელიღაც ძელზე მიბობღავს, ხან აბრეშუმის წინდებს ყიდულობს მდიდარი თანაკურსელის გამოსაჯავრებლად, ზოგჯერ კი ისეთი პრინციპული და ჯიუტია, გაგიკვირდებათ…

კარლსონი – სახურავის სევდიანი ბინადარი

მეც და, დარწმუნებული ვარ, ჩემი მკითხველების უმრავლესობაც, სახურავის ბინადარ კარლსონს ღრმა ბავშვობიდან ვიცნობთ. ისიც ვიცი, რომ ვასასტანელი ბიჭუნას ღორმუცელა მეგობრის ხსენებაც კი მხიარულ ღიმილს იწვევს და ოინბაზობის გუნებაზე გვაყენებს. თუმცა, საქმე არც ისე მარტივადაა, როგორც ერთი შეხედვით მოგეჩვენებათ – მსოფლიოში საუკეთესო გადია, მეხანძრე, მშენებელი და შინამტანჯველების მომთვინიერებელი გულის სიღრმეში საოცრად ეული და მარტოსული არსებაა.

კაცი, რომელსაც ბავშვები ძლიერ უყვარდა

კაცი, რომელმაც “მეფე მათიუშ პირველი” დაწერა და ისე ღრმად ჩაიხედა ბავშვების სულში, როგორც სხვას არავის მოუხერხებია…

ვინც გვირგვინოსანი ბავშვის ტვირთის სიმძიმე საკუთარ ზურგზე გვაგრძნობინა…

ვინც პატარა მონარქის გულუბრყვილო და დიადი მიზნების გამო ღიმილი მოგვგვარა…

ვინც ცხარე ცრემლით გაგვაცილებინა მეფე მათიუში ჯერ უკაცრიელ კუნძულზე, მერე კი უფრო შორს – იქ, საიდანაც აღარ ბრუნდებიან…

ვინც მიატოვა ექიმის შემოსავლიანი კერძო პრაქტიკა, რათა უპატრონო ებრაელი ბავშვებისათვის „ობოლთა თავშესაფარი“ დაეარსებინა და სიცოცხლის ბოლომდე ეზრუნა მათზე…

ტელეფონით მოყოლილი ზღაპრები

ვის არ შეხვდებით ტელეფონით ნაამბობ ზღაპრებში – შოკოლადის კვერცხიდან გადმოსკუპებულ წკიპა კოსმონავტს, ბედოვლათ მონადირე ჯუზეპეს, პაწაწუნა ალისა-ქარისას, ბაბუას შემთხვევით ბოთლში რომ ჩაუვარდა, ლურჯად აკიაფებულ შუქნიშანს, რომელსაც, სამწუხაროდ, ვერ მიუხვდნენ, ზეცისკენ მიმავალ გზაზე რომ ანიშნებდა… მსუნაგეთის სამეფოშიც მოხვდებით, მუცელა მეფეების დინასტია რომ მართავს და ლავენოელი სინიორის გაქცეული ცხვირის ამბავსაც შეიტყობთ.

ნისლებში და ნისლებს მიღმა

და იწყება საშიში გზა, სადაც ერეკლეს და გამახელას პატარა, სასაცილო მაქციები, მრისხანე გველვეშაპი – გველისფერი, მორგვები და წყლის პატრონი ელოდებიან. სადაც ყოველი ნაბიჯი, შესაძლოა, უკანასკნელი აღმოჩნდეს… მაგრამ ეს გზა გასავლელია. სხვაგვარად არაფერი ეშველება ნისლში ჩაკარგულ ქვეყანას, ამაო აღმოჩნდება პატარა მახარესა და მოხუცი ანანიას თავგანწირვა, უშიშრად რომ მოიკვლევენ გზას ბურუსიდან, უვალ ბილიკებს ათვინიერებენ და სასოწარკვეთილ ადამიანებთან იმედის სხივი მიაქვთ.

ანე–კატარინე ვესტლი  –  სინათლე ჩვენს სულებში

მინდოდა, მთელი დანაზოგით გუგულიანი საათი მეყიდა აუქციონზე…

მინდოდა, ქუჩაში უსაყვარლესი ტაქსა მეპოვა და შინ წამომეყვანა, რომელსაც მერე მაჩუქებდნენ და უცნაურ სახელს –სამოვრის მილს – დავარქმევდი…

მინდოდა, მეზობლის სახლი ხანძრისაგან მეხსნა და შინ გმირივით დავბრუნებულიყავი…

მინდოდა, შუაგულ ტყეში მდგარ ძველ სახლში გადავბარგებულიყავი, რომელიც მიმიღებდა, შემიყვარებდა და მეც შევიყვარებდი, ისე, რომ ვერავინ დამაჯერებდა, თუ სადმე უკეთესი საცხოვრებელი არსებობდა…

მინდოდა, ულე–ალექსანდრესავით ერთგული მეგობარი შემეძინა…

მინდოდა, სააღდგომო არდადეგებზე მთებში გავმგზავრებულიყავი, სადაც ბევრზე ბევრი თოვლი, ულამაზესი მწვერვალები და გაყინული ტბა დამხვდებოდა და სადაც ყველაზე უჩვეულო საწოლში – თივით სავსე ბაგაში დავიძინებდი პატარა ხბოსავით…

უცნობი მუმინები

ასეთი სახლის ბინადრებს, წესით, კერიის მიტოვების სურვილი არ უნდა გაუჩნდეთ, მაგრამ როცა პლანეტას უზარმაზარი კომეტა ემუქრება, სხვა რა გზაა – პატარა მუმინტროლი და მისი მეგობარი სნიფი წარბშეუხრელად დაადგებიან შორეულ გზას ობსერვატორიისკენ – ხომ უნდა გაიგონ, რა ელის დედამიწას? მერე რა, რომ ასტრონომებთან შეხვედრის შემდეგ შიშით გულგახეთქილები ბრუნდებიან უკან, სამაგიეროდ, მუმინების ხეობაში ახლად შეძენილი ერთგული მეგობრები მოჰყავთ – თავგადასავლების დაუღალავი მაძიებელი სნუსმუმრიკი, კოკისპირულად განათლებული და უცნაური ჰემული და გულისამაჩუყებლად მომხიბლავი ფრეკენ სნორკი, მუმინტროლის ფუმფულა სატრფო, სასაცილო კუდით და ფეხზე შებმული ოქროს რგოლით, მუდმივად რომ კეკლუცობს და შეყვარებულისთვის მირთმეულ საკუთარ საჩუქრებზეც კი ეჭვიანობს…

ჩვენი ბავშვობის წიგნები

ჩემი ბავშვობის წიგნებიდან ყველაზე გემრიელად სელმა ლაგერლოფის “ნილსის და გარეული ბატების საოცარი მოგზაურობა” მახსენდება (ზაფხულში წავიკითხე და მაშინ ვინმეს რომ ეთქვა – ეს წიგნი, თავიდან, გეოგრაფიის სახელმძღვანელოდ იყო ჩაფიქრებულიო, ვერ დავიჯერებდი – სახელმძღვანელოებზე მაშინ სულ სხვა წარმოდგენა მქონდა), მოსკოვის ოლიმპიადიდან საჩუქრად ჩამოტანილი, ფერადი და მხიარული, ულამაზესი ილუსტრაციებით სავსე “ჩიპოლინო” დღემდე ღიმილს მგვრის – მახსენდება, პატარა ხახვებს, გოგრიკოს, მარწყვას, ალუბალას, ათასფეხას როგორ ვგულშემატკივრობდი…  “ვინი პუჰის” არც თუ საბავშვო ფილოსოფიას ცოტა მოგვიანებით ჩავწვდი, დაძინებით  ისე არ ვიძინებდი,  მსოფლიოს ხალხთა ზღაპრების სერიიდან ერთი ტომი მაინც არ გადამეფურცლა (განსაკუთრებით აფრიკულმა და იტალიურმა ზღაპრებმა მომხიბლა)… რასპეს “ბარონ მიუნჰაუზენისთავგადასავალმა” გულიანად მაცინა, ანდერსენის ასანთის გამყიდველ გოგონაზე დარდით კი ლამის გამისკდა პატარა გული… ასტრიდ ლიდგრენის შედევრებზე საუბარი ხომ არასოდეს მომწყინდება… როდარის “ლაჟვარდისფერი ისარი”,  პამელა ტრევერსის “მერი პოპინსი”, “პატარა უფლისწული” და სეტონ-ტომპსონის “მოთხრობები ცხოველებზე” ჩემი საყვარელი წიგნების სიას ოდნავ მოგვიანებით შეემატნენ.

ჰარი, ჩემო ჰარი

კითხვა რომ დავასრულე, სამზარეულოში სურნელოვანი ყავის ფინჯანს მივუჯექი (ეს ჭიქა მეგობარმა მაჩუქა, თანაც ერთად შევარჩიეთ და განსაკუთრებით მიყვარს – ყავას აგემრიელებს და გონებას ხსნის)  ნება-ნება ვსვამდი, პანატერიის თბილ-თბილ ბლითებს ვაყოლებდი, ფანჯრის მიღმა თოვლიან პეიზაჟს გავცქეროდი და ვფიქრობდი – მიოს კითხვისას რაღაც ბუნდოვანი აზრი გამიჩნდა და მის მოხელთებას ვცდილობდი. ცოტა ხანს ვიწვალე და ფიქრმა გარკვეული კონტურები შეიძინა – მიოს თავგადასავალში, რომელიც ლინდგრენის ერთ-ერთი ყველაზე ნაკლებად პოპულარული ზღაპარია, ჩვენთვის კარგად ნაცნობი სათვალიანი ბიჭის აჩრდილი აღმოვაჩინე.

ასტრიდი – ღიმილის ორდენის კავალერი

ძალიან მალე, მეგობრის ბიბლიოთეკაში “სახურავის ბინადარი კარლსონი” აღმოვაჩინე და ეს პატარა, მსუნაგი და გოდორა არსება ისე შემიყვარდა, საღამოობით დიდხანს ვიჯექი ხოლმე ჩაბნელებულ ოთახში, ფანჯარასთან და სულგანაბული ვაყურადებდი – საიდანმე პროპელერის ზუზუნი ხომ არ ისმის–მეთქი… ეგ კი არა, რამდენჯერმე ფანჯარის რაფაზე ფუნთუშებიანი თეფშიც დავტოვე…  უსაშველოდ მინდოდა, პროპელერიან კაცუნას ჩამოექროლა, ჩემთვის ხელი ჩაევლო და მაღლა–მაღლა, სახურავზე წავეყვანე, სადაც მოუწესრიგებელ, აყრილ–დაყრილ და ათასი ხარახურით გამოტენილ სახლში “მსოფლიოში საუკეთესო კარლსონი” ცხოვრობს… ასეთი მეგობრის ხათრით დედამიწის ზურგზე არსებულ ყველა ტორტს და დარიჩინიან ფუნთუშას შეველეოდი… ვინც მიცნობს, ისინი კარგად მიხვდებიან ჩემგან გაღებული მსხვერპლის ფასს :)