Molly Bloom's Day™

ქართულ ენაზე, ენის სიწმინდესა და გამართულ მეტყველებაზე რომ წერ, ძალიან უნდა იფრთხილო, თუნდაც ყველაზე კეთილი განზრახვით დაწერილი ტექსტი ჭკუის სწავლებაში, ურაპატრიოტულ მოწოდებებსა და ქსენოფობიურ გამოხტომაში არ გადაგეზარდოს.

სხვისთვის ჭკუის სწავლება და ურაპატრიოტიზმი ჭირივით მეზარება. ან მე ვის რა უნდა ვასწავლო. ჩემს ამბებს მოგიყვებით. დასარიგებლად და რჩევისთვის არა, ისე, შინაურულად.

ენა, მოგეხსენებათ, ცოცხალი ორგანიზმია, მუდმივად ვითარდება. ის, რაც დღეს შეცდომად ითვლება, ხვალ, შესაძლოა, ნორმად აღიარონ. აგერ, ვიღაცები ამბობენ, “გამარჯობათ” სწორი ფორმააო. მე მაინც ჩვეული “გამარჯობა” მირჩევნია. პატივისცემის გამოხატვას ზედმეტი “თ”-ს გარეშეც მოვახერხებ.

ენის ცოდნაც, ერთი ცნობილი სიგარის არ იყოს, მხოლოდ ენის ცოდნაა და მეტი არაფერი. თავანკარა ქართულით მოსაუბრე ნაძირლებიც შემხვედრია და ყოვლად გადასარევი ხალხიც, სამ სიტყვაში ხუთ შეცდომას რომ უშვებენ. მოკლედ რომ მოვჭრა, უხეირო ქართულს, ფეისბუქზე, ბლოგებზე და ყველგან, სადაც ვკითხულობ, თვალს ვარიდებ. უბრალოდ, ზოგჯერ მართლა სასაცილოა, ჭკუას ისე გარიგებენ, მეოთხეკლასელს რომ მსგავსი შეცდომებით მეწერა, თინა მასწავლებელი საკლასო ოთახში არ შემიშვებდა.

ნეტში ფართოდ გავრცელებული მაცხონებელი ქარდები (ორი ანგელოზი რომ მიფრინავდა, მამამ შვილი ხესთან რომ მიიყვანა, სტუდენტმა რომ ჰკითხა პროფესორს etc) ისეა შეცდომებით გაძეძგილი, როგორც ყველა წესის დაცვით გამომცხვარი ქიშმიშიანი ფუნთუშა – ქიშმიშით. სხვაგვარად, ალბათ, მადლი აკლდება. რაღა შორს მივდივართ, ერთხელ, ოც წელს ძლივს გადაცილებულმა ჭაბუსმა, რწმენას, ადათს, მამა-პაპისეულ ტრადიციებს, ყოველივე ქართულს და ეროვნულს მესამეკლასელისათვის უპატიებელი გრამატიკული შეცდომებით რომ იცავდა (და, პარალელურად, ID ბარათის მომგონს, შემქმნელს, მზიურ წილხვედრში ჩამომტანს და გამავრცელებელს ლანძღავდა უმოწყალოდ), გაკვირვებულ რეპლიკაზე ისე გულდაჯერებულად მიპასუხა, ქართული ენის არცოდნა სულის ცხონებაში ხელს არ მიშლისო, სადღაც შემშურდა კიდეც.

გუშინწინ, ფეისბუქზე, მორიგ მტკივნეულ თემაზე მორიგი სამკვდრო-სასიცოცხლო ჯახის დროს, მავანი მომხმარებელი მშვიდობის მტრედის, ჰააგის ტრიბუნალის, ბრძენი კინალოკოს, ბუდას, იერემია წინასწარმეტყველისა და შერლოკ ჰოლმსის ამპლუას ერთად ითავსებდა და, სხვა სიბრძნეებთან ერთად, ოპონენტს ამუნათებდა, აზრის გამოხატვის ცივილური ფორმები შეარჩიეთო. “ცივილურსა” და “ცივილიზებულს” შორის განსხვავების ახსნის არც დრო არ იყო, არც შესაფერი ვითარება და, სულო ცოდვილო, ვერც აზრი დავინახე მაინცდამაინც, თორემ, ღმერთმანი, არ დავზარდებოდი.

ერთ, დიდი ხნის ვადაგასულ და საოცრად პრეტენზიულ ბლოგზე, მთავარ მისიად საზოგადოების განათლებაზე ზრუნვა რომ ჰქონდა გამოცხადებული და ღრმად მენტორული ტონით იმოძღვრებოდა, მრავალგზის ახსნის შემდეგაც ვერ გაიგეს განსხვავება “ეფექტურსა” და “ეფექტიანს” შორის. არადა, ლინგვისტუსს ისეთი გადასარევი მინიგამოკვლევა აქვს ეფექტურ-ეფექტიანზე გამოქვეყნებული, ჩემი ნება რომ იყოს, გრამატიკის სახელმძღვანელოში შევიტანდი.

ისე ნუ გამიგებთ, ბლოგი კი არა, ვორდპრესზე ხელახლა აღმოცენებული ენის პალატა მქონდეს. შეცდომებს მეც ვუშვებ. მოსასწრებად რომ გაქვს საქმე, ფაცხაფუცხით რომ წერ, შეცდომებს ვერ გაექცევი. ჩემი პროფესორი მეგობარი, ინგლისური ენის გურუ და საუკეთესო სკოლის მეპატრონე, კვირაში ორჯერ დაბარებულივით მსტუმრობს, ვეებერთელა გამადიდებელი შუშით შეიარაღებული, ახალ ბლოგს გულდასმით კითხულობს და მერე მეხმიანება, აქა და აქ ჩაასწორეო. ძალიან მეხმარება, სხვათა შორის.

ამას წინათ, უცნობმა მკითხველმა საჯაროდ მიმითითა, ორმაგი უარყოფა შეცდომააო. ბევრი ვიცინე, მერე ნაცნობ ფილოლოგს მოვუყევი, პრაქტიკოს ექსპერტს, იმანაც იცინა, ადამიანები ჭკუის დარიგებას ვერ გადაეჩვევიან, გამორიცხულია, მაგრამ ის მაინც ასწავლონ სხვას, რაც თავად ზუსტად იციანო.

ჰოდა, ძვირფასო ურაპატრიოტებო, მორალისტებო და მოხალისე მასწავლებლებო, ციციკორიზმის არსს გოგლა ლეონიძეზე უკეთ მე ვერ აგიხსნით, ასეთი თავხედიც არ ვარ. არც მგონია, ახსნამ რამე შეცვალოს და ვინმეს არამკითხემოამბეობის ჟინი გაუნელოს. უბრალოდ, უფასო რჩევა-დარიგებების დაფრქვევას რომ გადაწყვეტთ, ნაწერს თვალი გადაავლეთ, თავი სასაცილოდ არ გაიხადოთ.

Karlsson på taket • გოდორა კარლსონი